Dysleksja rozwojowa.
Czy moje dziecko może mieć trudności w nauce pisania i czytania?
Dysleksja to temat mniej lub bardziej znany prawie każdemu, przywoływany szczególnie w sytuacjach, w których dziecko przystępuje do ważnych egzaminów.
O problemach natury dyslektycznej u uczniów, a przede wszystkim sposobach pomocy dzieciom zagrożonym ich wystąpieniem należy pomyśleć jednak znacznie wcześniej. Szacuje się, że dysleksja rozwojowa występuje u 10-15 procent populacji[1]. Czym jednak dokładnie jest dysleksja rozwojowa i jak rozpoznać czy u naszego dziecka występują specyficzne trudności w czytaniu i pisaniu?
Dysleksja
Termin dysleksja rozwojowa stosuje się w odniesieniu do syndromu specyficznych trudności w uczeniu się czytania i pisania. Przy czym czytanie i pisanie to złożone czynności, które mogą przebiegać prawidłowo jeśli leżące u ich podstaw funkcje wzrokowe, słuchowe, językowe, dotykowo-kinestetyczne (czucie dotyku, ruch) i motoryczne oraz ich współdziałanie, czyli integracja percepcyjno-motoryczna rozwijają się prawidłowo.
Dysleksja to nie tylko trudności związane z nauką czytania i pisania.
U uczniów dyslektycznych obserwuje się również kłopoty z nauką języków obcych, czy przedmiotów ścisłych pomimo, że posiadają tzw. potencjał funkcjonowania arytmetycznego, a niekiedy wykazują wybitne zdolności matematyczne. W początkowych etapach edukacji niepowodzenia w obliczeniach związane są przede wszystkim z brakiem rozumienia treści matematycznych poleceń. Ten brak rozumienia szczególnie dłuższych poleceń wiąże się z silną koncentracją na sprawiającej im problem technice czytania, a nie na samej treści zadania[2].
Kiedy mówimy o dysleksji?
O dysleksji możemy mówić wówczas, gdy wymienione trudności nie są spowodowane zaniedbaniami edukacyjnymi czy niepełnosprawnością intelektualną. Konieczne jest również wykluczenie przyczyn chorobowych między innymi problemów okulistycznych, czy problemów ze słuchem.
Kiedy diagnozować?
W przypadku dysleksji rozwojowej, podobnie jak w odniesieniu do innych nieprawidłowości rozwoju, niezmiernie ważne jest jak najwcześniejsze zidentyfikowanie problemu i podjęcie skutecznej interwencji. Dziecko ryzyka dysleksji nie musi bowiem stać się uczniem dyslektycznym. Odpowiednio dobrane do możliwości dziecka metody pracy mogą pomóc w rozwoju zaburzonych funkcji percepcyjno-motorycznych. Nie czekamy zatem do momentu, w którym zaczną zbliżać się egzaminy! Sytuacje monitorujemy już w przedszkolu.
Objawy
Dysleksja ujawnia się pod postacią zespołu różnych symptomów. Objawy te manifestują się bardzo wyraźnie w momencie, gdy dziecko zaczyna uczyć się czytać i pisać. Jednak zapowiedź przyszłych trudności w nauce o charakterze dyslektycznym można zaobserwować znacznie wcześniej. Mówimy wówczas o prawdopodobieństwie wystąpienie dysleksji rozwojowej, czyli ryzyku dysleksji rozwojowej. Termin ten stosowany jest w odniesieniu do dzieci, które nie rozpoczęły jeszcze formalnej nauki pisania i czytania, czyli przed pójściem dziecka do szkoły, jak również na etapie edukacji wczesnoszkolnej.
Charakterystyczne symptomy
Typowe objawy mogące świadczyć, że dziecko należy do grupy ryzyka dysleksji to:
- opóźniony rozwój mowy, wady wymowy,
- mała sprawność ruchowa całego ciała – dziecko ma m.in. trudności z utrzymaniem równowagi z trudem uczy się jeździć na rowerze, jest często niezdarne w ruchach,
- obniżona sprawność ruchowa rąk (np. trudności samoobsługowe, trudności
w posługiwaniu się nożyczkami, niechęć do rysowania, trudności w rysowaniu szlaczków), - trudności z odróżnianiem podobnych kształtów (np. litery m-n) oraz identycznych lecz inaczej ułożonych, np. d-b i wyróżnianiem elementów z całości,
- kłopoty na poziomie słuchu fonematycznego, m.in. problemy z odróżnianiem głosek
o podobnym brzmieniu (np. g – k, z – s), kłopot z wyróżnieniem głosek w słowach, czyli analizą głoskową, a także operacją odwrotną, tj. syntezą głoskową, - trudności z zapamiętaniem sekwencji, nazw dni tygodnia, miesięcy itp.
- kłopoty z koncentracją uwagi, łatwe rozpraszanie się,
- problemy na poziomie funkcji wzrokowych manifestujące się np. trudnościami
z zapamiętywaniem liter i myleniem tych o podobnym kształcie, kłopoty
z utrwalaniem poprawnej pisowni wyrazów, - zaburzenia lateralizacji, takie jak oburęczność, obuoczność, lateralizacja skrzyżowana (np. praworęczność i lewooczność).
|
Widzę u dziecka jeden z objawów, czy to znaczy, że jest dyslektykiem?
Pojawienie się jednego czy kilku objawów nie musi oznaczać, że dziecko będzie miało specyficzne trudności w zakresie czytania i pisania. Warto się jednak przyjrzeć rozwojowi swoich pociech także retrospektywnie i w przypadku dostrzeżenia opisanych nieprawidłowości skonsultować ze specjalistą. Stwierdzenie dysleksji rozwojowej wymaga bowiem wielospecjalistycznej diagnozy.
Wielospecjalistyczna diagnoza
Badanie diagnostyczne służące postawieniu diagnozy dysleksji rozwojowej jest dokonywane w naszej poradni psychologiczno-pedagogicznej. Zespół, który zajmuje się diagnozą składa się z pedagoga, psychologa, a często także logopedy. W wielu przypadkach przed postawieniem diagnozy konieczne jest wykonanie dodatkowych badań medycznych – badanie wzroku i słuchu, niekiedy potrzebna jest również konsultacja neurologiczna.
Autorem tekstu jest nasza terapeutka
mgr Marzena Piekarczyk
Pedagog, oligofrenopedagog, specjalista wczesnego wspomagania rozwoju dziecka, terapeuta EEGbiofeedback, terapeuta ręki i Metody Warnkego.
Wykształcenie:
- Uniwersytet Śląski w Katowicach, Wydział Pedagogiki i Psychologii, Studia Magisterskie Pedagogika Socjalna i Opiekuńcza
- Uniwersytet Śląski w Katowicach, Wydział Pedagogiki i Psychologii, Podyplomowe Kwalifikacyjne Studia z Zakresu Oligofrenopedagogiki
- Wyższa Szkoła Bankowa w Poznaniu Wydział Zamiejscowy w Chorzowie Wczesne Wspomaganie Rozwoju Dziecka
- Wyższa Szkoła Bankowa w Poznaniu Wydział Zamiejscowy w Chorzowie Organizacja i Zarządzanie Oświatą
Dodatkowe kursy, szkolenia i seminaria np.
- Terapeuta EEG Biofeedbacka II stopnia – „Biofeedbacka EEG oraz analiza QEEG w zastosowaniach klinicznych i treningu szczytowej wydajności”.
- II stopniowy kurs Terapii Ręki,
OPRACOWANO NA PODSTAWIE:
[1] M. Bogdanowicz, Specyficzne trudności w czytaniu i pisaniu [W:]Dysleksja rozwojowa – perspektywa psychologiczna, (red.) G. Karasowicz-Kupis, Harmonia, Gdańska 2006 s. 30.
[2] J. Drosio-Czaplińska, Dyskomfort dyslektyka. Jak pomóc dzieciom, które mimo wysokiej inteligencji słabo czytają, źle liczą, robią błędy ortograficzne, [W:] Jak Radzić sobie ze szkołą. Poradnik Psychologiczny „Polityki”, Tom 13, s. 63.
Opublikowano 25.08.2022 r.