Praca z dzieckiem ze spektrum autyzmu część I – komunikacja werbalna i niewerbalna

Niejeden raz, słyszę od rodziców: „U mojego dziecka zdiagnozowano spektrum autyzmu. Nie wiem jednak jak mogę mu pomóc, ani w jaki sposób pracować z moim dzieckiem w domu”.

To normalna reakcja, które nie powinna nikogo dziwić – jeśli nie jesteśmy specjalistami z zakresu diagnozy i terapii, mamy prawo czuć się zagubieni i zakłopotani w tym temacie.


Zanim przejdziemy do wskazówek potrzebujemy uświadomić sobie jedną, bardzo ważną kwestię:

Praca z dzieckiem ze spektrum autyzmu jest procesem. W praktyce oznacza to, że:

  1. Jest ona rozłożona w czasie (trwa nawet całe życie).
  2. Jest zmienna – w zależności od wieku, możliwości rozwojowych, aktualnych warunków dobieramy odpowiednie techniki i narzędzia pracy (np. inaczej pracujemy z 3-latkiem, a inaczej z nastolatkiem. Praca wygląda inaczej w przypadku spektrum o lekkim nasileniu, a inaczej w sytuacji, gdy zaburzenie jest głębokie).
  3. Występuje w niej zarówno progres (uzyskiwanie pożądanych efektów) constans (nic się nie zmienia) i regres (cofnięcie pożądanych efektów) – i jest to normalne!

 ZABURZENIA ZE SPEKTRUM AUTYZMU SĄ BARDZO ZRÓŻNICOWANE. NIE WSZYSTKIE PROPOZYCJE PRZEDSTWIONE PONIŻEJ BĘDĄ MOŻLIWE DO ZREALIZOWANIA PRZEZ KAŻDE DZIECKO.


Komunikacja werbalna (słowna)

  • Bez względu na stopień nasilenia zaburzenia dąż do tego, aby dziecko stosowało jak najwięcej słów. Jest to wymagające, ponieważ zaburzenia ze spektrum autyzmu często idą w parze z trudnościami w rozwoju mowy.
  • Motywuj dziecko do prowadzenia rozmowy, zamiast ciągłych monologów, lub wchodzenia w rozmowę tylko i wyłącznie w celu uzyskania od dorosłego niezbędnych informacji.
  • Dąż to tego, aby dziecko utrzymywało z Tobą kontakt wzrokowy w momencie gdy do niego mówisz. Dzieci naśladują zachowanie dorosłych, a nauka mowy polega nie tylko na słuchaniu ale również obserwowaniu pracy ust.
  • Mów krótko i konkretnie – nie twórz tasiemców językowych, nie stosuj zawiłych tłumaczeń („Samochód odłóż na półkę, a klocki schowaj do pudełka”).
  • Stosuj komunikację pozytywną – Zamiast „Nie krzycz” powiedz „Mów ciszej”. Zamiast „Przestań skakać po łóżku” powiedz „Łóżko służy do spania”.
  • Nie wyręczaj dziecka w mówieniu – nie mów za niego, daj mu czas na sformułowanie myśli, nie pospieszaj go w mówieniu.
  • Motywuj do werbalizowania intencji – jeśli dziecko wskazuje palcem na lodówkę zapytaj „Co potrzebujesz”, „Co chcesz zjeść?” itp. Dąż do tego, żeby dziecko nie ograniczało się jedynie do gestów.
  • Unikaj sarkazmu, ironii, aluzji, przenośni, przysłów – dzieci te mają duży problem z ich rozumieniem (np. powiedzenie „Zjadłbym konia z kopytami” zostanie zinterpretowane przez dziecko dosłownie) . Jeśli to możliwe tłumacz i objaśniaj mu to, czego nie rozumie.
  • Rób przerwy pomiędzy zdaniami, nie mów zbyt szybko, mów wyraźnie, nie stosuj skrótów myślowych.
  • Zwracaj uwagę na głośność mówienia (w przypadku dzieci z nadwrażliwością słuchową).
  • Skracaj dystans – schylaj się do wysokości oczu dziecka, gdy do niego mówisz, jeśli nie zwraca na Ciebie uwagi złap za rękę/ramię. Nie mów do dziecka ze zbyt dużej odległości

Komunikacja niewerbalna (bez słów)

  • Dąż do zachowywania kontaktu wzrokowego, nie pozwól na to, żeby dziecko nauczyło się, że nie musi posługiwać się wzrokiem w kontaktach z ludźmi.
  • Bądź bardzo wyraźny/a w stosowaniu mimiki twarzy – dzięki temu dziecko będzie w stanie łatwiej Cię zrozumieć.
  • Dbaj o to, żeby Twoje postawa ciała nie była przygarbiona, skulona itp. Bądź dla dziecka maksymalnie czytelny.
  • Jeśli prosisz dziecko o konkretne zachowanie, twoja postawa ciała i mimika twarzy powinna być adekwatna do prośby.
  • Wspomagaj się gestami, dbaj żeby były wyraźne – np. jeśli chcesz przytulic swoje dziecko, rozłóż szeroko ramiona, aby widziało ono twoja intencję.
  • W zależności od poziomu zrozumienia wspomagaj komunikację słowną obrazkami, piktogramami, zapisywaniem treści na kartce papieru, planem dnia, check-listą.
  • Ćwicz mimikę twarzy, gestykulację, postawę ciała przed lustrem.

Czytaj także:


 

Skontaktuj się z nami!