Zabawy w domu#13 – Pamięć

ĆWICZENIA ROZWOJU POZNAWCZEGO

CZĘŚĆ 4 z 5 – PAMIĘĆ

Umiejętność zapamiętywania towarzyszy człowiekowi już w okresie prenatalnym. Przykładem może być reakcja dziecka na głos matki – w życiu prenatalnym pamięć zarejestrowała jej głos, który (zazwyczaj) kojarzył się dziecku z poczuciem bezpieczeństwa, dzięki czemu dziecko łatwiej uspokaja się słysząc kojące słowa mamy.

Pamięć rejestruje wszystkie wydarzenia. Niektóre z nich mogą zostać w nas na zawsze. Niektóre są szybko usuwane.

Dzieci w wieku 0-7 lat dysponują przede wszystkim pamięcią krótkotrwałą (szybko się uczą i szybko zapominają). Można ją porównać do ścieżki w lesie. Jeśli każdego dnia ktoś przejdzie tą ścieżką – nie zostanie ona zarośnięta. Jeśli będziemy chodzić nią rzadko – przestanie być ścieżką.

Jaki z tego wniosek? Aby skutecznie stymulować pamięć dziecka, potrzeba każdego dnia pobawić się z nim przez kilka minut. To wystarczy, aby pamięć się dobrze rozwijała. Działa tutaj zasada „Lepiej krócej, a częściej”. Kiedy dziecko zaczyna edukację w I klasie szkoły podstawowej, jego pamięć stopniowo przekształca się w długotrwałą (uczy się wolniej, ale dłużej zapamiętuje). Jednak właściwa praca nad pamięcią dziecka w okresie 0-7 lat może spowodować, że dziecko będzie zapamiętywało dużo materiału, nie poświęcając na to wiele czasu. Warto więc wykorzystać pierwsze lata życia dziecka.

Mieszanina kolorów

Na nieprzeźroczyste kubki naklejamy karteczki różnego koloru (np. czerwony, niebieski, zielony). Następnie wrzucamy do kubków takie same karteczki, ale w ten sposób, aby kolor w środku różnił się od tego, który jest naklejony. Dziecko wszystko widzi. Następnie zamieniamy kubki miejscami i pytamy się gdzie jest czerwona/zielona/niebieska karteczka. Kartki na kubkach są utrudnieniem zadania i służą jako „zmyłka”.

Po kilkunastu próbach dziecko zacznie rozumieć, że kolor kartki na kubku nie odpowiada kolorowi w środku i podejmie próby świadomego zapamiętywania kartek w środku.

W łatwiejszej wersji kubeczki są bez naklejonych kartek.

Znikająca zastawa stołowa

Dbając o bezpieczeństwo układamy przed dzieckiem sekwencję zastawy stołowej.

  • Widelec-łyżka-widelec-łyżka
  • Szklanka-widelec-łyżka-szklanka-widelec-łyżka
  • Łyżka-widelec-talerzyk-szklanka- Łyżka-widelec-talerzyk-szklanka

Prosimy dziecko, aby zamknęło oczy. Zabieramy jeden element. Dziecko stara się odgadnąć, co zniknęło.

Porównywanie obrazków – pamięć wzrokowa

Przez 10 sekund dziecko ogląda obrazek. Następnie prezentujemy mu kilka podobnych obrazków, z których tylko jeden jest taki sam jak ten, który widziało przed chwilą. Zadaniem dziecka jest odgadnięcie, który obrazek jest taki sam.

WZÓR – 10 sekund


 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

WZÓR – 10 sekund

 

 Kto zastąpił to miejsce?

Dziecko widzi przed sobą różne przedmioty np. klocek, piłeczkę i samochodzik. Następnie zamyka oczy, a rodzic zamienia jedną rzecz np. samochodzik na maskotkę. Dziecko mówi, co zniknęło, a co pojawiło się nowe.

To ćwiczenie można wykonywać na różne sposoby, zwiększając stopień trudności:

  • Wykorzystanie różnych przedmiotów, tak jak w opisie ćwiczenia.
  • Wykorzystanie przedmiotów tej samej kategorii (np. maskotki, klocki, sztućce).
  • Litery i cyfry – wspomagamy w ten sposób graficzną znajomość symboli.
  • Sylaby (na pociętych kartkach) – wspomaganie nauki czytania.
  • Słowa (na pociętych kartkach) – wspomaganie nauki rozumienia tekstu czytanego.

 Tworzenie historii

Bardzo skuteczna technika, która uczy zapamiętywania poprzez określoną strategię. Jest ona rzadko wykorzystywana w pracy z dziećmi i bardzo rzadko dzieci są jej uczone.

Polega ona na tym, że zamiast zapamiętywać słowa/fakty/czynności/zadania w sposób „mechaniczny” (np. nieustannie je powtarzając), dziecko wplata je w wymyśloną historię. Nie jest to jednorazowa zabawa, lecz staramy się uczyć dziecko tej techniki cały czas – jeśli nauczymy dziecko posługiwać się tą techniką, jego zdolność do świadomego zapamiętywania znacząco wzrośnie.

Jak ćwiczyć?

  • Wymyślamy kilka słów np. czajnik, kot, książka
  • Następnie tworzymy krótką historię z użyciem tych słów (im bardziej zabawna, tym lepiej): „Mam czajnik, który jest w kształcie kota. Kiedy zaczyna z niego wydobywać się para, tworzy ona obrazki z mojej ulubionej książki”

W ten sposób dziecko uczy się zapamiętywania poprzez kreatywne działanie, a nie mechaniczne powtarzanie.

Inne przykłady, podczas których można ćwiczyć

  • Zapamiętanie listy zakupów (mąka, jajka, mleko, ser, chleb, batonik, woda, szpinak): „Wchodzę do sklepu i widzę, że Pani ekspedientka ma głowę obsypaną mąką. Nagle przybiegają do niej jajka i mleko, które krzyczą – może zrobimy ciasto? Okazuje się, że zamiast ciasta wyszedł ser, który zakochał się w Po tym całym zamieszaniu zrobiło się trochę dziwnie, więc na pocieszenie każdy zjadł słodki batonik. Na szczęście Pani ekspedientka mogła umyć się wodą i wytrzeć szpinakiem.
  • Zapamiętywanie kolejności podczas ubierania się: Kiedy moja piżama chce odpocząć po całej nocy, ściągam ją z siebie i zakładam bieliznę. Potem skarpetki wskakują na stopy, żeby nie było zimo. Następnie zasłaniam nogi spodniami, a brzuszek koszulką. Żeby ręce miały ciepło ubiorę jeszcze Ale nie da się wyjść z domu, jeśli nie założę butów. Kiedy widzę, że jest zimno pomoże mi kurtka, czapka, szalik i rękawiczki.
  • Przygotowywanie kanapki: Chleb czuje się bardzo smutny… na pocieszenie z lodówki wyskakuje masło. A na tym maśle, jak na koniu! Jedzie ser i wędlina!
  • Kategorie (zwierzęta, owoce, warzywa, pojazdy, ubrania). Przykładowa opowieść: Na polanie stoi Jedna jej czarna łatka przypomina kotka. Nagle łatka ożywa, ale zamiast kotka zamienia się w ptaszka, który leci wysoko po niebie i ląduje na głowie hipopotama, który kąpie się w rzece pełnej ryb.

Zadawanie pytań do obrazka

Mówimy dziecku: „Spójrz na ten obrazek. Postaraj się zapamiętać jak najwięcej rzeczy. Kiedy schowam obrazek zapytam Cię o to, co na nim było” Dziecko ogląda obrazek 30 sekund

Przykładowe pytania:

  • Jakie zwierzątka były na obrazku?
  • Ile było zwierzątek?
  • Jakiego były koloru?
  • Na czym siedziały?
  • Jakiego kolory były kwiaty?
  • Czy na obrazku było widać słońce?

 

 

 

Działanie pod presją czasu

Ćwiczenie to jest niezwykle wartościowe, ponieważ uczy dziecko kontroli emocji w sytuacji, kiedy ma ograniczony czas na wykonywanie zadania (dzieci te, lepiej radzą sobie w szkole podczas testów i sprawdzianów).

Mówimy dziecku: „Pobawimy się teraz w wymienianie zwierzątek. Wymień tak duże jak tylko potrafisz. Masz na to 30 sekund. Gotowy? Start!

  • Na początku dzieci często się „zawieszają”. To efekt presji czasu. Ważne jest, aby porozmawiać z dzieckiem o tym, żeby nie zwracało uwagi na czas, tylko spokojnie wymieniało to, co pamięta.
  • Używamy różnych kategorii (owoce, warzywa, zwierzęta, imiona, miasta, pojazdy, ubrania, zupy, rośliny itp.)

 Przerysowywanie figury z pamięci

Ćwiczenie, które można wykonywać na 2 sposoby

Sposób 1: Dziecko ogląda obrazek figury przez 30 sekund, a następnie przerysowuje go z pamięci.

Sposób 2: Dziecko przerysowuje obrazek (cały czas widząc go). Następnie wykonujemy przez 3 minuty ćwiczenia nr 7 – Działanie pod presją czasu. Po upływie 3 minut, prosimy dziecko, aby narysowało z pamięci obrazek, który przed chwilą przerysowało (dziecko nie może widzieć wzoru, ani obrazka, który stworzyło)

  • Dzieci 4-letnie rysują proste obrazki takie jak koło, kwadrat, krzyżyk
  • Dzieci 5,6 – letnie rysują figury bardziej złożone

Powyższa figura jest przykładowa. Rodzic tworzy własne figury. Istotne jest, aby były one stworzone z różnych figur geometrycznych. 

Odtwarzanie układu/sekwencji

Dziecko widzi budowlę z klocków lub sekwencję ułożoną przez rodzica. Ma 10 sekund na zapamiętanie tego układu. Następnie próbuje odwzorować to, co widziało, używając tych samych przedmiotów.

Przykład 1 – sekwencja

  • Kubek-kredka-łyżka-samochodzik

Przykład 2 – budowla z klocków

 Pamięć dotykowa, węchowa, smakowa, ruchowa

Wcześniejsze ćwiczenia koncertowały się głównie wokół pamięci wzrokowej i słuchowej. Warto również rozwijać pamięć poprzez wykorzystanie innych zmysłów

  • Dziecko przechodzi z jednego pokoju do drugiego, mając zawiązane oczy. Dla utrudnienia możemy postawić przeszkody, które będzie omijało (np. krzesło). Rodzic dba o bezpieczeństwo, a dziecko odtwarza w pamięci drogę, oraz pomaga sobie zmysłem dotyku w lokalizacji przeszkód (pamięć dotykowa i ruchowa).
  • Dziecko pokonuje drogę z jednego punktu do drugiego mając zawiązane oczy i reagując na słowa rodzica („Zrób 2 kroki w prawo, teraz zrób 1 krok do przodu”).
  • Dziecko ma zawiązane oczy i dostaje owoc. Ma opisać jego cechy: kształt, wagę, temperaturę, zapach. Może zgadnąć, co do jest (p. dotykowa, smakowa, węchowa)
  • Dziecko ma zawiązane oczy. Otrzymuje do skosztowania różne produkty (np. mleko, banan, pomarańcza, batonik, płatki). Zadaniem jest odgadnięcie, co skosztowało (pamięć smakowa). Ćwiczenie wykonujemy również w oparciu o węch. Dziecko nic nie je, tylko może powąchać.
  • Zabawa w drukarza. Dziecko siada plecami do rodzica. Ma przed sobą kartkę papieru i kredkę. Rodzic „rysuje” na plecach dziecka obrazek (bardzo powoli). Dziecko w tym samym czasie rysuje obrazek na kartce (pamięć dotykowa)
  • W worku znajdują się różne rzeczy. Dziecko wkłada rękę do środka i posługując się dotykiem zgaduje, jakie przedmioty są w środku. Prosimy je również o opisanie właściwości (np. kształt)
  • Wykonywanie czynności drugą ręką. Jeśli dziecko jest praworęczne, prosimy, aby zrobiło coś lewą ręką. Dziecko leworęczne, pracuje ręką prawą (np. podczas mycia zębów, kolorowania). Taka czynność sprawia, że mózg na nowo uczy się zapamiętywania sekwencji ruchów, nie działając automatycznie.

 Odtwarzanie wydarzeń z dnia

Wieczorem rodzic zadaje dziecku kilka pytań dotyczących faktów z dnia. Systematyczny trening nauczy dziecko większej koncentracji na szczegółach. Dziecko nie musi wszystkiego pamiętać – doceniamy wysiłek i chwalimy za wszystko, co sobie przypomniało.

  • Co jadłeś/aś dzisiaj na śniadanie/obiad/kolację?
  • Co na siebie ubrałeś/aś, kiedy wyszliśmy do przedszkola/na spacer
  • Z kim dzisiaj się bawiłeś/aś?
  • Czym się bawiłeś/aś?
  • Jaką bajkę dzisiaj czytaliśmy? O czym była ta bajka?

 Utwór: Bela Bartok – Cykl „Szkice węgierskie – wieczór na wsi

Dziecko ma w ręku chustę, która zamienia się w latawiec, liście lub płatki śniegu. W zależności od zmian, które następują w muzyce, dziecko faluje chustką powoli lub szybko.

Link do utworu (pierwsze 02:35”) https://www.youtube.com/watch?v=vyYNnufYv7M

  • 00:00-00:33 – wolno
  • 00:34:-00:49 – szybko
  • 00:50-01:25 – wolno
  • 01:26-01:45 – szybko
  • 01:46 – 02:35 – wolno, chustki, latawce powoli zasypiają od 02:20 i kończą delikatnie położone na podłodze. 

 

Skontaktuj się z nami!

Opublikowanie 04.06.2020 r.