Rozwijaja intelekt dziecka! Część VI – Myślenie

Ćwiczenia rozwoju poznawczego

Część 5 z 5 – MYŚLENIE

Ostatnim elementem przewodnika rozwijającego procesy poznawcze jest skoncentrowanie się na procesie myślenia.

Istnieją różne typy myślenia. Przez pierwsze 2 lata życia dominuje myślenie sensoryczno-motoryczne – dziecko widzi określony przedmiot i wykonuje wiele ruchów, aby go osiągnąć (np. złapać zabawkę).

Myślenie konkretno-wyobrażeniowe pojawia się u dzieci w wieku przedszkolnym. Polega ono na tym, że dziecko nie tylko widzi przedmioty, ale również potrafi wyobrazić sobie lub zaplanować, w jaki sposób zostaną one użyte. Dzięki temu, potrafi ono rozwijać logikę działania, spójność wypowiadanych zdań, rozumienie matematyczne. Niezwykle istotne jest to, że dzieci w tym wieku potrzebują działań na konkretach, a więc uczą się poprzez PRAKTYCZNE DOŚWIADCZENIE (np. liczą kasztany, idą do parku szukać oznak wiosny, malują to, co widzą). Taki trening sprawia, że w kolejnych latach dziecku wystarcza wyobraźnia (np. liczenie w pamięci). To ogromnie ważny etap w rozwoju myślenia każdego człowieka.

Kolejnym etapem jest myślenie abstrakcyjne (rozwija się ono wraz z myśleniem konkretno-wyobrażeniowym i wraz z biegiem lat zaczyna coraz bardziej dominować). Pełny rozwój następuje ok. 15 roku życia. Dzięki temu, że dziecko wcześniej zdobywało różne doświadczenia w praktyce, jest zdolne do abstrakcyjnego wyobrażenie sobie wielu różnych czynności. Dzięki temu dziecko rozumie takie sytuacje jak np. nadjeżdżający samochód = „Uważaj”, przytulenie = „Jesteś ważny” itp.

 Zabawa z małym dzieckiem 0-2 lata

  • Wołanie dziecka po imieniu,
  • Podawanie do ręki różnych przedmiotów (ćwiczenie chwytu),
  • Wodzenie wzrokiem za przedmiotami (dziecko leży na plecach i obserwuje zabawkę, którą trzyma rodzic. Rodzic zmienia położenie zabawki),
  • Kładzenie na brzuchu i położenie przed dzieckiem zabawki – to ćwiczenie motywuje dziecko do tego, aby utrzymywało napięcie mięśniowe (głowa podniesiona, brzuch, plecy, obręcz barkowa napięta, ręce sięgają po zabawkę, nogi uniesione w górze),
  • Układanie przedmiotów oddalonych o kilkanaście centymetrów (celem jest zmotywowanie malucha do tego, aby próbowało je dosięgnąć),
  • Komunikacja – wyraźna artykulacja słów oraz wyraźny przekaz emocjonalny (ton głosu, mimika twarzy, gesty)
  • Prowadzenie dialogu (dziecko „mówi” na swój sposób; każdy wydawany dźwięk jest dowodem na chęć kontaktu, który jest podtrzymywany przez rodzica),
  • Zabawy przed lustrem (chowanie się, machanie rękami, nogami, swobodna obserwacja, manipulowanie zabawkami),
  • Im starsze dziecko, tym bardziej pozwalamy na coraz większą swobodę w odkrywaniu i eksplorowaniu przestrzeni – zabezpieczamy otoczenie,
  • Coraz większy nacisk kładziemy na zabawy motoryczne z użyciem chwytu (przekładanie zabawek z ręki do ręki, doświadczanie różnych struktur i faktur: fasola, groch, kukurydza, piasek, skrobia ziemniaczana +woda),
  • Włączamy w rozwój kontrastowe książeczki, które na kilka sekund potrafią skupić uwagę dziecka,
  • Prosimy o „przyniesienie” zabawek („podaj mi autko”)
  • Nazywamy emocje (radość, smutek, złość),
  • Nazywamy potrzeby („jesteś głodny” itp.),
  • Wspomagamy komunikację gestykulacją („Pokaż mi!”),
  • Uczymy wykonywania poleceń („Usiądź/Podaj/Poproszę/Wstań/Zabierz)
  • Nauka samodzielności – po ukończeniu 1 roku życia dziecko zaczyna samodzielnie jeść. 2-latek może podejmować próby ubierania/rozbierania się, samodzielnego mycia zębów, robienia sobie kanapki itp.
  • Rozwój słownika biernego – gdzie jest autko/piesek/kura itp.
  • Rozwój słownika czynnego – jak robi autko/piesek/kura itp.

Który kolor zniknął?

Potrzebne są 4 kolory plasteliny. Z każdego z nich tw orzymy 4 małe kulki (łącznie 16 kulek). Następnie wkładamy kulki do 16 zakrętek ułożonych w 4 rzędach. Prosimy dziecko, aby zamknęło oczy i zabieramy jedną kulkę. Dziecko zgaduje, co zostało zabrane poprzez analizę ilości kulek danego koloru.

                                           

 Modyfikujemy ilość zabranych kulek (można zabrać więcej)

Wyłączanie z kategorii

Mówimy dziecku „Usłyszysz 5 słów. Jedno z nich nie będzie pasować do pozostałych. Pomyśl, które?”

  • Kot-łyżka-pies-krowa-pingwin (łyżka nie jest zwierzęciem)
  • Samochód-rower-tramwaj-statek-autobus (statek pływa i nie ma kół)
  • Pomidor-jabłko-kiwi-ananas-banan (pomidor nie jest owocem)
  • Talerz-łyżka-suszarka-widelec-nóż (suszarka nie służy do jedzenia posiłków)
  • Stół-krzesło-szafa-biurko-ziemniak (ziemniak nie jest meblem)
  • Samolot-latawiec-spodnie-ptak-lotnia (spodnie nie latają)
  • Sosna-dąb-róża-brzoza-świerk (róża nie jest drzewem)
  • Mydło-szampon-żelazko-ręcznik-pasta do zębów (żelazko nie służy do mycia się)
  • Smutek-radość-złość-lody-strach (lody nie są emocjami)
  • Trójkąt-zdjęcie-kwadrat-prostokąt-koło (zdjęcie nie jest figurą)

W podobny sposób można zastosować różne obrazki

Definicje

Zadaniem dziecka jest wyjaśnienie danego słowa. Ważne, aby wraz z biegiem czasu pokazywać dziecku, że ma szukać synonimu lub głównej cechy użytkowej lub związku przyczynowo-skutkowego lub podstawowej cechy obiektu lub podstawowej czynności, jaką obiekt wykonuje

„Co to jest”/ „Co oznacza słowo…” Przykładowe odpowiedzi, jakie powinno udzielić dziecko
Woda Do picia; można się nią myć; zimna albo gorąca; robi się z niej herbatę
Kurtka Kiedy jest zimno to się nią ubiera; zakłada się nią jak się wychodzi na dwór; żeby nie było zimno;
Poduszka Do spania; w łóżku, kiedy idę spać; mięciutka do przytulania i spania
Pies Zwierzątko; szczeka i macha ogonem; je kości
Kubek Na kawę albo herbatę; kiedy jem śniadanie to piję z kubka
Śnieg W zimie; pada z nieba jak jest zima; zimny; lepi się z niego bałwana
Samochód Do jeżdżenia; mama i tata jeżdżą nim do pracy; szybko jedzie
Smutny Kiedy ktoś płacze; lecą łzy; źle mu; chce mu się płakać
Zły Złości się; gniewa się; ktoś zabrał mu zabawkę i jest zły
Jeść Jak jestem głodny to jem; jeść kanapkę/śniadanie/obiad

Umiejętność rozumienia znaczenia słów i ich właściwego wyjaśnienia jest ważna w procesie myślenia logicznego, stąd warto często sięgać po to ćwiczenie.

Szybkie nazywanie

Dziecko ma 30 sekund na wymienienie jak największej ilości zwierząt/ubrań/owoców/warzyw/pojazdó6. w/ bajek/kolorów/emocji/przedmiotów w kuchni, pokoju itp.

Co by było gdyby?

Motywujemy dziecko do podjęcia kreatywnego myślenia w oparciu o jego wyobraźnię podpowiadając dziwne pomysły

  • Co by było gdyby, ryby miały skrzydła?
  • Co by było gdyby, pomidory smakowałyby jak czekolada?
  • Co by było gdyby ludzie nie musieli jeść?
  • Co by było gdyby psy mogły kierować samochodem?

 Rejs na bezludną wyspę

Cała rodzina wyjeżdża na bezludną wyspę. Każdy może zabrać ze sobą 3 przedmioty, które uważa za najbardziej potrzebne. Dziecko mówi, co ze sobą zabierze oraz uzasadnia wybór.

Jak można…

Zadając dziwne pytania pobudzamy dziecko do twórczej odpowiedzi

  • Jak można zjeść chmurę?
  • Jak można pływać w śniegu?
  • Jak można ugotować zupę nie mając kuchni ani ognia?
  • Jak można stworzyć najlepszą czekoladę?
  • Jak można ulepszyć widelec do jedzenia makaronu?
  • Jak można zbudować samolot z kamieni?

 Płynność myślenia

Zabawa polega na wymienieniu największej ilości przedmiotów spełniających dane cechy:

  • Coś, co jest czerwone
  • Coś, co jest czerwone i można zjeść
  • Coś, co jest czerwone, można zjeść i jest słodkie

Im więcej cech – tym trudniej.

Szukanie podobieństw i różnic

Dziecko ma przed sobą przedmioty, które nie są ze sobą powiązane. Jego zadaniem jest znalezienie różnic (będzie to dosyć proste), ale również podobieństw (trudniejsza wersja)

  • Kubek – autko
  • Żelazko – długopis
  • Książka – krzesło
  • Szczoteczka do zębów – łyżka

Twórcze myślenie

Szukanie kreatywnego sposobu rozwiązywania problemów.

  • Chcesz przejść na drugą stronę rzeki, ale nie ma nigdzie mostu. Z kolei rzeka jest bardzo głęboka i nie można nią przepłynąć. Co robisz?
  • Jak można ugotować zupę nie mając dostępu do ognia?
  • Chcesz coś narysować, ale nie masz kredek. Jak możesz to zrobić?
  • Idziesz ulicą, nagle zorientowałeś się, że zgubiłeś się. Co robisz?

Szukanie analogii

Dziecko ma dwie listy słów. Jego zadaniem jest połączenie ich poprzez znalezienie kreatywnej analogii (przykład: szkoła jest jak mrowisko, ponieważ jest tam dużo dzieci)

Szkoła                                        Pomidor

Kawa                                          Sanki

Koszula                                      Cukier

Żelazko                                      Mydło

Maskotka                                  Butelka

Samochód                                Komputer

Kołdra                                       Chmury

Tulipan                                     Mrowisko

Kreatywne opisy

Zadaniem dziecka jest poszukanie innej nazwy dla istniejącego przedmiotu (np. dywan – płaszcz na ziemi, po którym się chodzi; chmura – latające lody śmietankowe; drzewo – zielony ufoludek, który ma nogi w ziemi itp.)

Jak możemy wykorzsytać coś inaczej?

Zadajemy dziecku pytanie, które podbudza do tego, aby poszukać innego zastosowania przedmiotów codziennego użytku (np. pastę do zębów można wykorzystać, jako białą farbę)

Szukanie wyjaśnień dla dziwnych sytuacji

Przedstawiamy dziecku absurdalne sytuacje, którą motywują je do tego, aby zastanowiło się, co mogło być przyczyną powstania takich zdarzeń:

  • Idziesz ulicą. Nagle spostrzegasz, że wszystkie samochody zamiast jechać do przodu zaczynają jechać do tyłu. Jak myślisz, czemu tak się stało?
  • Pływasz w basenie. W pewnym momencie spostrzegasz, że oprócz ludzi, w basenie są też morsie zwierzęta – ryby, delfiny, meduzy. Skąd one się tam pojawiły?
  • Z nieba zaczyna padać deszcz, który smakuje jak… czekolada! Jak to się stało?
  • Idziesz do sklepu kupić sobie lody czekoladowe. Kiedy stoisz przy kasie okazuje się, że twoje lody kompletnie się rozmroziły i w środku wszystko pływa. Jak mogło do tego tak szybko dojść?

 

Skontaktuj się z nami!

 

Opublikowanie 30.06.2020 r.