Obejmuje ocenę prawidłowości w oddychaniu, budowy i funkcjonowania narządów artykulacyjnych prowadzeniu rozmowy oraz słyszeniu i rozumieniu mowy. W zależności od wieku dziecka oraz jego możliwości logopeda wykonuje następujące czynności:
- rozmowa z rodzicami lub opiekunami – omówienie przyczyn, dla których dziecko zostało zgłoszone na diagnozę, wywiad dotyczący rozwoju narządów artykulacyjnych i funkcji mowy u dziecka.
- badanie prawidłowości budowy narządów artykulacyjnych
- badanie sprawności narządów artykulacyjnych – cmokanie, wysuwanie i chowanie języka, nadymanie policzków, wciąganie powietrza nosem i wypuszczanie ustami, uśmiechanie się przy zaciśniętych zębach, wodzenie językiem po zębach, wargach i policzkach, unoszenie języka.
- badanie funkcji połykania
- badanie wędzidełka, podniebienia miękkiego i twardego oraz zgryzu.
- badanie oddechu – w jaki sposób dziecko nabiera powietrze, rytmiczność oddychania, czas trwania fazy wdechu i wydechu.
- badanie ruchomości żuchwy.
- orientacyjne badanie słuchu i pamięci słuchowej
- badanie słuchu fonematycznego (umiejętności różnicowania, identyfikacji, analizy i syntezy głosek)
- badanie kinestezji artykulacyjnej (właściwe ułożenie narządów mowy względem poszczególnych głosek)
- badanie płynności i prozodii mowy (rytm, melodia, akcent)
- ocena rozumienia poleceń
- ocena funkcji mowy – umiejętności nawiązywania i prowadzenia rozmowy, formułowania wypowiedzi spójnych gramatycznie i logicznie, budowanie zdań prostych i złożonych, prawidłowa realizacja głosek.
- ocena umiejętności czytania i pisania.
W zależności od wieku dziecka logopeda dobiera właściwe narzędzia i techniki diagnostyczne oraz dostosowuje poziom badania. Warto pamiętać, że diagnostyka logopedyczna jest bardzo szerokim zagadnieniem – na każdym etapie rozwojowym (niemowlę, dziecko, nastolatek, dorosły) jej przebieg wygląda inaczej.