Niejeden raz, słyszę od rodziców: „U mojego dziecka zdiagnozowano spektrum autyzmu. Nie wiem jednak jak mogę mu pomóc, ani w jaki sposób pracować z moim dzieckiem w domu”.
To normalna reakcja, które nie powinna nikogo dziwić – jeśli nie jesteśmy specjalistami z zakresu diagnozy i terapii, mamy prawo czuć się zagubieni i zakłopotani w tym temacie.
Zanim przejdziemy do wskazówek potrzebujemy uświadomić sobie jedną, bardzo ważną kwestię:
Praca z dzieckiem ze spektrum autyzmu jest procesem. W praktyce oznacza to, że:
- Jest ona rozłożona w czasie (trwa nawet całe życie).
- Jest zmienna – w zależności od wieku, możliwości rozwojowych, aktualnych warunków dobieramy odpowiednie techniki i narzędzia pracy (np. inaczej pracujemy z 3-latkiem, a inaczej z nastolatkiem. Praca wygląda inaczej w przypadku spektrum o lekkim nasileniu, a inaczej w sytuacji, gdy zaburzenie jest głębokie).
- Występuje w niej zarówno progres (uzyskiwanie pożądanych efektów) constans (nic się nie zmienia) i regres (cofnięcie pożądanych efektów) – i jest to normalne!
ZABURZENIA ZE SPEKTRUM AUTYZMU SĄ BARDZO ZRÓŻNICOWANE. NIE WSZYSTKIE PROPOZYCJE PRZEDSTWIONE PONIŻEJ BĘDĄ MOŻLIWE DO ZREALIZOWANIA PRZEZ KAŻDE DZIECKO.
Komunikacja werbalna (słowna)
- Bez względu na stopień nasilenia zaburzenia dąż do tego, aby dziecko stosowało jak najwięcej słów. Jest to wymagające, ponieważ zaburzenia ze spektrum autyzmu często idą w parze z trudnościami w rozwoju mowy.
- Motywuj dziecko do prowadzenia rozmowy, zamiast ciągłych monologów, lub wchodzenia w rozmowę tylko i wyłącznie w celu uzyskania od dorosłego niezbędnych informacji.
- Dąż to tego, aby dziecko utrzymywało z Tobą kontakt wzrokowy w momencie gdy do niego mówisz. Dzieci naśladują zachowanie dorosłych, a nauka mowy polega nie tylko na słuchaniu ale również obserwowaniu pracy ust.
- Mów krótko i konkretnie – nie twórz tasiemców językowych, nie stosuj zawiłych tłumaczeń („Samochód odłóż na półkę, a klocki schowaj do pudełka”).
- Stosuj komunikację pozytywną – Zamiast „Nie krzycz” powiedz „Mów ciszej”. Zamiast „Przestań skakać po łóżku” powiedz „Łóżko służy do spania”.
- Nie wyręczaj dziecka w mówieniu – nie mów za niego, daj mu czas na sformułowanie myśli, nie pospieszaj go w mówieniu.
- Motywuj do werbalizowania intencji – jeśli dziecko wskazuje palcem na lodówkę zapytaj „Co potrzebujesz”, „Co chcesz zjeść?” itp. Dąż do tego, żeby dziecko nie ograniczało się jedynie do gestów.
- Unikaj sarkazmu, ironii, aluzji, przenośni, przysłów – dzieci te mają duży problem z ich rozumieniem (np. powiedzenie „Zjadłbym konia z kopytami” zostanie zinterpretowane przez dziecko dosłownie) . Jeśli to możliwe tłumacz i objaśniaj mu to, czego nie rozumie.
- Rób przerwy pomiędzy zdaniami, nie mów zbyt szybko, mów wyraźnie, nie stosuj skrótów myślowych.
- Zwracaj uwagę na głośność mówienia (w przypadku dzieci z nadwrażliwością słuchową).
- Skracaj dystans – schylaj się do wysokości oczu dziecka, gdy do niego mówisz, jeśli nie zwraca na Ciebie uwagi złap za rękę/ramię. Nie mów do dziecka ze zbyt dużej odległości
Komunikacja niewerbalna (bez słów)
- Dąż do zachowywania kontaktu wzrokowego, nie pozwól na to, żeby dziecko nauczyło się, że nie musi posługiwać się wzrokiem w kontaktach z ludźmi.
- Bądź bardzo wyraźny/a w stosowaniu mimiki twarzy – dzięki temu dziecko będzie w stanie łatwiej Cię zrozumieć.
- Dbaj o to, żeby Twoje postawa ciała nie była przygarbiona, skulona itp. Bądź dla dziecka maksymalnie czytelny.
- Jeśli prosisz dziecko o konkretne zachowanie, twoja postawa ciała i mimika twarzy powinna być adekwatna do prośby.
- Wspomagaj się gestami, dbaj żeby były wyraźne – np. jeśli chcesz przytulic swoje dziecko, rozłóż szeroko ramiona, aby widziało ono twoja intencję.
- W zależności od poziomu zrozumienia wspomagaj komunikację słowną obrazkami, piktogramami, zapisywaniem treści na kartce papieru, planem dnia, check-listą.
- Ćwicz mimikę twarzy, gestykulację, postawę ciała przed lustrem.
Czytaj także:
- Co to jest autyzm?
- Jak diagnozować autyzm?
- Czy moje dziecko ma autyzm, czyli kiedy warto wybrać się z dzieckiem na specjalistyczną diagnozę?
- Praca z dzieckiem ze spektrum autyzmu część II – rozwój intelektualny, emocjonalny, społeczny
- Praca z dzieckiem ze spektrum autyzmu część III – Funkcjonowanie w rodzinie, motywacja, samodzielność
- Praca z dzieckiem ze spektrum autyzmu część IV – odbiór i przetwarzanie bodźców, odżywianie
Skontaktuj się z nami!
- Białystok: 533-604-901, bialystok@poradniaalter.pl
- Chorzów: 533-309-667, chorzow@poradniaalter.pl
- Słupsk: 533-230-487, slupsk@poradniaalter.pl
- Sosnowiec: 531-460-329, sosnowiec@poradniaalter.pl